Các vấn đề và bệnh do côn trùng dịch hại gây ra

Vật chủ trung gian mang sinh vật gây bệnh từ vật chủ nhiễm bệnh là một động vật hay một người và truyền cho một vật chủ trung gian khác hoặc trực tiếp sang người mà nó ký sinh. Việc truyền bệnh xảy ra trực tiếp do cắn, chích hoặc gây bội nhiễm các mô hoặc gián tiếp do truyền nhiễm bệnh. Muỗi và ve là các vật chủ trung gian truyền bệnh đáng chú ý nhất bởi cách thức truyền bệnh phổ biến nhất của chúng là qua máu. 

Bảng dưới đây nêu ví dụ về một số vật chủ trung gian quan trọng và các bệnh mà chúng có thể truyền nhiễm.

Các bệnh lây truyền qua vật chủ trung gian phổ biến ở các vùng nhiệt đới và bán nhiệt đới và tương đối hiếm ở các vùng ôn đới, mặc dù sự biến đổi về khí hậu có thể tạo điều kiện thích hợp cho sự bùng phát của các dịch bệnh ở các vùng ôn đới. 

Gần một nửa dân số thế giới bị nhiễm các bệnh do vật chủ trung gian truyền, dẫn đến tỷ lệ tử vong và mắc bệnh cao. Tuy nhiên, các bệnh lây truyền qua vật chủ trung gian thường tái phát và khiến nguy cơ càng tăng. Nguyên nhân là do tất cả các bệnh nêu trên và các trường hợp gần đây đã chứng minh điều này: 

• Số người mắc bệnh sốt bởi nhiễm vi rút Dengue mỗi năm ước tính khoảng 50 triệu người. Dịch bệnh này xuất hiện ở hơn 100 quốc gia (trước năm 1970, chỉ ở 9 nước) *
• Tỷ lệ người mắc bệnh xoắn khuẩn Leptospirosis mới hàng năm tăng trên toàn cầu– 600.000 người/năm*
• 350-500 triệu ca sốt rét được báo cáo mỗi năm*
• Các ca mắc bênh Lyme mỗi năm tăng gấp đôi ở Mỹ*

Có nhiều lý do khiến tỷ lệ mắc và tái phát các bệnh lây truyền qua vật chủ trung gian trên toàn thế giới tăng. 

• Việc loại bỏ các loại thuốc trừ sâu hiệu quả hơn (như DDT) khi kết hợp phát triển các loại thuốc kháng thuốc trừ sâu đã khiến lượng vật chủ trung gian tăng lên. 
• Dân số tăng nhanh chưa từng thấy và mở rộng các khu đô thị không được kiểm soát kết hợp với sự tàn phá rừng có nghĩa là chúng ta đang xâm hại môi trường sống tự nhiên của dịch hại; dịch hại tìm nơi sinh sản lý tưởng khác ở nơi con người xây dựng. 
• Chính phủ các nước giảm sự giám sát, phòng chống và kiểm soát các bệnh lây truyền qua vật chủ trung gian và cơ sở hạ tầng y tế công cộng cần thiết để đối phó với các dịch bệnh này đã xuống cấp 
• Toàn cầu hóa và tỷ lệ du lịch và vận tải quốc tế tăng cũng khiến cho các bệnh này lan tràn nhanh chóng. 

*Nguồn: WHO - CDC - Trường đại học y Wisconsin